Những phút cuối trên máy bay Ai Cập

Những dữ liệu gửi về cho thấy phi cơ mất kiểm soát rất nhanh trong 4 phút cuối cùng, mở ra hai giả thiết về nguyên nhân thảm kịch.



Ngày 21/5, những manh mối đầu tiên về số phận chiếc Airbus A320 số hiệu MS804 của EgyptAir xuất hiện, khi các điều tra viên tìm thấy valy, ghế ngồi, mảnh kim loại và thi thể hành khách trôi dạt trên Địa Trung Hải. Chúng giúp khoanh vùng khu vực chiếc máy bay chở 66 người rơi hôm 19/5, tuy nhiên nguyên nhân thảm kịch vẫn là ẩn số.

Hôm qua, tạp chí hàng không AVHerald công bố những dữ liệu cuối cùng mà chuyến bay MS804 truyền về đài kiểm soát không lưu, cho thấy phi công đã mất kiểm soát nhanh chóng. Tín hiệu báo động và hệ thống máy tính ngừng hoạt động chỉ vài giây trước khi máy bay biến mất khỏi radar.

Dữ liệu cho thấy chuyến MS804 đã gặp sự cố thảm khốc, tuy nhiên nguyên nhân sự cố là gì chưa rõ ràng. Tại sao một chiếc máy bay có lịch sử an toàn và được điều khiển bởi phi công dày dạn kinh nghiệm lại có thể rơi ở độ cao hành trình trong thời tiết tốt?

Các kiểm soát viên không lưu Hy Lạp đã trò chuyện lần cuối với phi công trên MS804 vào lúc 1h48 giờ Cairo, khi đó phi công rất vui vẻ và không thông báo về bất cứ dấu hiệu bất thường nào.

Đến 2:27, khi chiếc máy bay bắt đầu rời khỏi không phận Hy Lạp và tiến vào vùng kiểm soát bay của Ai Cập, kiểm lưu ở Athens tìm cách liên lạc với phi công qua sóng vô tuyến nhiều lần nhưng đều thất bại. Họ đã chuyển qua tần số khẩn cấp để gọi phi công nhưng cũng không nhận được trả lời.

Cùng lúc đó, các dữ liệu kỹ thuật thông báo sự cố bắt đầu được Hệ thống Báo cáo và Liên lạc Máy bay (ACARS) trên MS804 truyền về mặt đất. ACARS là một hệ thống liên lạc dữ liệu số cho phép truyền tải các dữ liệu, bản tin ngắn cần thiết giữa máy bay và các trạm mặt đất thông qua sóng vô tuyến hoặc vệ tinh.



Một vật thể nghi của chiếc máy bay được tìm thấy trên biển. Ảnh: Reuters

Dữ liệu này được trang AVHerald công bố, dưới dạng các đoạn mã và ký tự viết tắt. Robert W. Mann, chuyên gia phân tích hàng không, giải thích ý nghĩa của các tín hiệu này.

4 phút cuối cùng

Lúc 2:26, một thông điệp do ACARS gửi về cho thấy cửa sổ bên phải buồng lái bị mở. Theo ông Mann, cửa sổ này được mở có thể là để thoát khói ra ngoài, hoặc một thứ gì đó đã khiến nó bị mở tung.

Trong hai phút tiếp theo, có hai tín hiệu cảnh báo khói trong máy bay, một trong buồng vệ sinh và một trong khoang điện tử, nơi chứa phần lớn các thiết bị điện tử quan trọng của máy bay.

Các tín hiệu báo động này không nhất thiết đồng nghĩa với việc máy bay đã bị cháy. ACARS có thể phát tín hiệu báo động như vậy khi máy bay bị giảm áp nhanh chóng, bởi lúc đó hơi nước sẽ ngưng đọng trên máy bay, khiến các cảm biến cho rằng đó là khói.

Lúc 2:29, có thêm hai tín hiệu cảnh báo về hệ thống điều khiển máy tính trên máy bay. “Hai tín hiệu cảnh báo cuối cùng này mới là vấn đề”, ông Mann nói. “Lúc đó bạn sẽ thật sự thấy mọi thứ bắt đầu xấu đi nhanh chóng”.

Một trong số các khả năng là trục trặc xảy ra ở hệ thống lái tự động. Ngay trước trước khi gặp nạn, chiếc MS804 đang bay ở độ cao hơn 11.000 mét với vận tốc gần như tối đa. Độ cao và vận tốc bay này giúp tiết kiệm nhiên liệu, tuy nhiên các phi công sẽ phải dựa vào hệ thống lái tự động bởi trong các điều kiện này, nếu họ mất kiểm soát máy bay, sẽ rất khó để điều khiển nó trở lại, ông Mann nói. Đây là lý do tại sao một số phi công thường gọi đây là “góc quan tài”.

Tín hiệu cảnh báo cuối cùng liên quan đến hệ thống kiểm soát nâng hạ cánh lái ngang, thiết bị giúp phi công điều khiển đuôi ngang và cánh liệng của máy bay. Tín hiệu cảnh báo cho thấy hệ thống máy tính tự động điều khiển các bộ phận này cũng đã ngừng hoạt động.

“Có vẻ như hệ thống điều khiển máy bay tự động đã nối tiếp nhau gặp trục trặc”, Mann nói. Tất cả chỉ diễn ra trong vòng hai phút.

Lúc 2:29:40, các kiểm lưu Hy Lạp mất dấu chiếc máy bay. Dữ liệu radar cho thấy chiếc máy bay đã ngoặt sang trái 90 độ, rồi sau đó quay một vòng tròn sang bên phải, giảm độ cao nhanh chóng xuống 4.500 mét, rồi tiếp tục tụt xuống độ cao 2.700 mét trước khi biến mất.



Hành trình cuối cùng của chiếc máy bay xấu số. Đồ họa: BBC

Những phút cuối đó, phi công không hề đưa ra thông báo nào về trục trặc kỹ thuật hay các vấn đề khác trên khoang, trong khi hệ thống ACARS trên máy bay truyền về những dữ liệu cho thấy một thảm họa sắp xảy ra.

Hai giả thiết về nguyên nhân

Một cựu điều tra viên tai nạn hàng không cho rằng những cú ngoặt đột ngột của chiếc máy bay vào giây phút cuối cùng cho thấy nhiều khả năng phi cơ này không còn nằm dưới sự kiểm soát của phi công. Một điều gì đó rất dữ dội và đột ngột đã xảy ra khiến hệ thống điều khiển tự động của chiếc máy bay không thể nào kịp điều chỉnh để lấy lại kiểm soát.

“Theo tôi, điều này mở ra hai khả năng: hoặc là một sự cố kỹ thuật đột ngột, hoặc một hành động khủng bố hay phá hoại nào đó”, chuyên gia Alain Bouillard, cựu điều tra viên chính của Cục Điều tra và Phân tích Pháp, nói.

Vì chưa thu được bằng chứng đáng kể, các chuyên gia cho rằng hiện tại rất khó để đoán chắc được loại trục trặc kỹ thuật nào có thể khiến chiếc máy bay bị rơi nhanh đến vậy.

Theo ông Bouillard, khả năng cao nhất là hệ thống điều áp trên cabin máy bay bị hỏng, khiến thân phi cơ bị nứt. Ở độ cao hơn 11.000 mét, vết nứt như vậy sẽ gây ra thảm họa nếu phi công không thể cho máy bay hạ độ cao thật nhanh và tìm nơi hạ cánh khẩn cấp.

Song song với việc tìm bằng chứng về trục trặc kỹ thuật, các nhà điều tra cũng dò tìm theo giả thiết có hành động phá hoại hoặc khủng bố

“Nếu có một vụ nổ lớn xảy ra trên máy bay, thiết bị ghi âm giọng nói trong buồng lái có thể ghi nhận được chấn động của sóng xung kích, trong khi thiết bị ghi lại dữ liệu chuyến bay có thể bị phá hủy trong vụ nổ. Nếu máy bay gặp trục trặc kỹ thuật, cả hai thiết bị trong hộp đen này sẽ tiếp tục ghi nhận thông tin, trong đó có vị trí, tốc độ, độ cao và hướng bay của phi cơ cho đến khi đâm xuống biển”, và như vậy hộp đen sẽ giúp làm sáng tỏ chuyện gì đã xảy ra, ông Bouillard nói.